Metacognitieve Vaardigheden in het (hoog)begaafdenonderwijs

Een terugkerend thema bij de begeleiding van (hoog)begaafde leerlingen is het leergedrag, zoals doelen stellen, plannen, en evalueren. Hoe kun je als docent of school ervoor zorgen dat je in die begeleiding kunt voorzien?

Vorige week gaf Bureau Talent  een training Metacognitieve vaardigheden aan docenten van een middelbare school. Metacognitieve vaardigheden zijn de vaardigheden die je nodig hebt om je denken en leren te sturen. Ze worden ook genoemd als een van de executieve functies. Lineke van Tricht noemt metacognitieve vaardigheden liever onderdeel van leervaardigheden. Die kun je onderverdelen in cognitieve, affectieve en metacognitieve. Cognitieve gaan over het leren en onthouden: Hoe kan je woordjes leren of een lang stuk tekst? Affectieve hebben te maken met gevoelens bij het leren: Hoe ga je om met kritiek of met teleurstellingen? Metacognitieve, tot slot, gaan over: Hoe kan ik mijn denken en leren sturen? We weten dat deze vaardigheden heel belangrijk zijn om succesvol te studeren (Veenman 2010).

De docenten die de training hebben gevolgd, hebben verschillende manieren bedacht om metacognitieve vaardigheden een plek te geven in hun onderwijs. Twee onderbouwdocenten in talen richten zich op het reflecteren. Ze merkten dat leerlingen hun huiswerk wel nakijken, maar er verder eigenlijk niet meer over nadenken waarom fouten fout zijn. Zij laten leerlingen nu heel bewust nadenken over de fouten die ze gemaakt hebben zodat ze hiervan kunnen leren: Waarom is dat fout? Wat moet het dan zijn? Een docente aardrijkskunde richt zich in klas 3 op het zelf aantekeningen maken. De leerlingen hebben nogal de neiging om exact op te schrijven wat zij zegt, maar ze wil dat ze zelf bedenken wat ze moeten opschrijven, zodat het hun eigen aantekeningen worden en ze de stof onthouden. Daarmee oefent ze door voordoen, nadoen en vergelijken met klasgenoten. Twee bovenbouwdocenten leggen aan leerlingen in 5 en 6 vwo uit wat metacognitieve vaardigheden zijn, waarvoor je ze nodig hebt en hoe je ze kunt aanleren. Daarna gaan ze, met leerlingen die dat nodig hebben, oefenen. Een van de leerlingen in 6 vwo reageerde helemaal opgetogen: ‘Dit is precies wat ik nodig heb!’ Leerling blij, docent blij en trainer blij.

Wil je ook meer weten over metacognitieve vaardigheden? In dit filmpje legt Dr. Marcel Veenman het op 22:27 uit. Voor informatie over scholing kun je contact opnemen met Akke Tick..